Karbon Ayak İzi Nedir?
Karbon ayak izi, Kyoto Protokolü tarafından belirlenmiş üretim, hizmet, işleme gibi faaliyetler sonucu oluşan sera gazlarının etkilerinin karbondioksit (CO2) cinsinden eşdeğerlerinin hesaplanması çalışmasıdır.
Karbon ayak izi azaltma işlemini yapabilmek için öncelikle karbon ayak izi hesabı bilinmesi gereklidir. Hesaplama ardından emisyon kaynakları incelenerek alternatif çözümler ile karbon ayak izinin azaltılması konusunda rota oluşturma imkanı sunmaktadır.
Karbon Ayak İzi ve Sürdürülebilirlik
Dünya çapında tüketiciler giderek daha çevre bilincine ve karbon salınımının kontrolüne büyük önemde dikkat etmektedir. Müşteriler, değişen pazar beklentilerine ayak uydurabilmek için, ürünlerinin insan sağlığını veya doğal ekosistemleri olumsuz etkilemediğinden emin olmak için uzmanların analizlerine, karbon ayak izinin doğrulanması konusunda tavsiyeye ve bağımsız değerlendirmeye ihtiyaç duyar.
Kyoto Protokolünden Paris Anlaşmasına Süreç
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunda Türkiye’nin Paris Anlaşması’na taraf olacağını açıklamasının ardından anlaşma, 6 Ekim’de TBMM’de onaylandı.
Anlaşmanın onaylanmasına ilişkin karar 7 Ekim’de Resmi Gazete’de yayımlanırken, Türkiye’nin Paris Anlaşması’na ilişkin onayı 11 Ekim’de BM Sekretaryası’na bildirildi.
Böylece, onayın sekretaryaya bildirilmesinden sonra Türkiye anlaşmaya taraf olan 192’inci ülke olacak.
Yasal bağlayıcılığı olan anlaşma kapsamında daha önce emisyonlarını 2030’a kadar yüzde 40 artıştan azaltma taahhüdünü veren Türkiye’nin, ilk adım olarak, enerji, atık, ulaşım, binalar ve tarım sektörlerindeki emisyon azaltım hedeflerini içeren ulusal katkı beyanlanını güncelleyecektir.
Sınırda Karbon Düzenlemesi: SKD’nin başlangıç tarihi 1 Ekim 2023 ile başlayarak 3 yıllık geçiş dönemini kapsamaktadır. 1 Ekim 2026 itibarıyla da tam uygulamaya geçmesi planlanmıştır. Bu geçiş dönemi boyunca ilgili sektörlerin SKDM beyannamesi vermesi gerekmektedir. Bu beyanname AB’ye ithal edilen ürünler için doğrudan sera gazı emisyonlarının hesabını kapsayacaktır (Kapsam 1-2). Karbon maliyetleri şu an için ton başına yaklaşık 100 € olması planlanmaktadır. Belirlenen sektörler maliyet avantajı sağlamak için bir an önce ürün başına ortaya çıkan sera gazı miktarları takip etmeli ve raporlamalıdır.
Karbon Ayakizi Envanteri ve Doğrulaması: Kurumsal bazlı karbon ayakizinizi ISO 14064 Standardına uygun olarak hesaplayabilir ve bağımsız kuruluşlar aracılığıyla doğrulanmasını sağlayabilirsiniz. Kurumunuz kaynaklı tüm sera gazı etkisi yaratan faaliyetler envanter kapsamına dahil edilerek raporlanmakta ve doğrulanmaktadır. Karbon ayakizini ölçmek ve kontrol altına almak sizin elinizde. Pay sahiplerine iklim değişikliği konusunda sağlamış olduğunuz iyileştirmeleri gösterin ve artan çevresel verimlilik ile azalan masraflardan faydalanın. Doğru bir değerlendirme, markanızın imajına olumlu katkılar sağlayacak iyileştirme fırsatlarının ortaya çıkmasını sağlayabilir. Emisyon azaltımı şirketinize yapılan bir yatırımdır. Karbon ayakizinin azaltılması hem işiniz hem de çevre için iyi bir yatırımdır.
Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (LCA): LCA ile ürünlerinizin veya hizmetlerinizin hammadde ekstraksiyonundan atık aşamasına kadar çevresel etkisini belirleyebilirsiniz. Zincirdeki belirli tüm anlarda hangi çevresel etkilerin meydana geldiğini tam olarak öğrenebilirsiniz. Enerji ve malzeme tüketimi, hammadde çıkarma, üretimden nakliyeye ve geri dönüşüme kadar her aşama envantere dahil edilir. Ve unutmayın: Bir LCA’nın sonuçları, ürününüzün karbon ayakizi hakkında piyasada şeffaf bir iletişim için de temel oluşturur.
Çevresel Ürün Beyanı (EPD): EPD, ISO 14025 Standardına dayanan ve harici bir uzman tarafından doğrulanır. Enerji ve malzeme tüketimi, hammadde çıkarma, üretimden nakliyeye ve geri dönüşüme kadar her aşama envantere dahil edilir. LCA’nızın sonucunu Çevresel Ürün Beyanı (EPD) olarak yayınlayabilirsiniz.
Avrupa Yeşil Mutabakatı ve Sınırda Karbon Düzenlemesi kapsamları şu an sadece kurumsal sera gazı hesaplamasını temel alıyor olsa da ilerleyen dönemlerde ürün karbon ayakizini de içerebilme ihtimali oldukça yüksektir.
Su Ayakizi Envanteri ve Doğrulaması: Su ayakizi çalışmaları ISO 14046’a dayanan bir süreçtir. Bir kuruluşun su ayakizi, su üzerindeki etkisi ile beraber doğrudan veya dolaylı kullandığı su miktarını göstermektedir. Kurumunuzun doğrudan veya dolaylı olarak su tüketimine neden olduğu tüm faaliyetleri envanter çalışmasına dahil edilmektedir. Bu envanter ve doğrulama çalışmaları ile su ayakizinizi ölçebilir ve kontrol altına alarak azaltabilirsiniz.
AB Yeşil Mutabakatı ile birlikte ilerleyen dönemde deri ve denim gibi su yoğun sektörler için su ayakizi hesaplamaları ve raporlamaları öngörülmektedir.
AB Yeşil Mutabakatı – Karbon Ayakizi Nedir?
Avrupa Yeşil Mutabakatı (Karbon Ayakizi), Avrupa’yı 2050’de iklimi nötr hale getirmeyi amaçlayan Avrupa Komisyonu tarafından yürütülen bir dizi politika girişimidir. Avrupa Yeşil Mutabakatı; temiz, döngüsel bir ekonomiye geçerek ve iklim değişikliğini durdurarak, biyolojik çeşitlilik kaybını geri döndürerek ve kirliliği azaltarak kaynakların verimli kullanımını artırmayı amaçlıyor. İhtiyaç duyulan yatırımları ve mevcut finansman araçlarını özetlemekte ve adil, kapsayıcı bir geçişin nasıl sağlanacağını açıklamaktadır.
Avrupa Yeşil Mutabakatı çerçevesinde vergi mekanizması düzenlemesi de yapılarak Sınırda Karbon Düzenlemesi (SKD) mekanizması AB tüzüğü olarak açıklanmıştır. İlgili tüzük enerji yoğun 5 sektörün ithalatını hedefleyerek bu sektörlerin karbon emisyonunun düşürülmesine yönelik düzenleme ve fiyatlandırma amacıyla kurulmuştur.
ISO 14064 Standardı ve Karbon Ayak İzi
ISO 14064 standardı sera gazı emisyonlarının ve uzaklaştırmalarının kuruluş seviyesinde hesaplanmasına ve raporlanmasına dair ilkeleri ve gerekleri kapsar. Bu standart ayrıca, bir kuruluşun sera gazı envanterinin tasarımı, geliştirilmesi, yönetimi, raporlanması ve doğrulanması için gerekli şartları da kapsar. ISO 14064 serisi standartlar, tarafsız bir sera gazı programıdır. Bir sera gazı programı uygulandığında, bu sera gazı programının gerekleri ISO 14064 serisi standartlardaki şartların devamı mahiyetindedir.
ISO 14064:2006 Standardının Amacı
Karbon Ayak İzi Neden Hesaplanır?